म कहिले सुध्रिने?

अाज मलाइ एउटा अचम्मको बिचार अायो! वास्तवमा हाम्रो देश अरु कसैले बिगारेको होइन। यो मैले बिगारेको देश हो। म कहिले पनि देशको लागि सिरियस भइन। जीवनका तीसौ बस्न्त पार गर्दा पनि मैले देशको लागि खासै केहि गर्न सकेको छैन। खालि नेपाल काम लाग्दैन, यहाँ बसेर केहि हुदैन भन्यो, साथि भाइहरु सँग नाना भाति काम नलाग्ने कुराहरुमा समय पास गऱ्यो। मैले मेरो लागि त केहि गर्न सकेको छैन भने देशको लागि के गर्ने होला! मैले गर्नु पर्ने अध्ययनमा त मैले समय दिन्न, स्कुल पढदा यत्ति कै पास भइयो, क्यामपसमा निमाको सानो गेस पेपर जिन्दाबाद थियो! खालि अरुको नक्कल गर्दै समय गयो। अाफुले सोच्ने र केहि नयाँ गर्ने भन्ने त पट्कै भएन! मैले मेरो लागि नै केहि गर्दिन भने, अरुबाट मैले के अास गर्ने। अरुले केहि गर्दैन भनेर मैले कसरि भन्ने। बाफ रे, अहिले सम्म त म यत्ति कै बोल्दो रहेछु। अरुलाइ दोष दिन निकै सजिलो हुदो रहेछ।

तर अब पनि अलिकति समय छ। अबो पनि सोच्यो भने, सिरियस भयो भने अाफ्नो लागि केहि गर्न सकिन्छ! मैले अाफन्ो लागि केहि गरे भने पनि त त्यो अाखिर देशको लागि त हो! त्यो अर्थ लगाउदा मैले देशको लागि पनि त केहि गर्न सक्ने रहेछु। म किन यो जवानीमा नै एति अल्छि? अब मलाइ कसै प्रति अास छैन, मेरो लागि पनि म अाफै गर्छु र देशको लागि पनि म अाफै गर्छु। मैले यस्तै गर्दा अाज म यति पछि छु, मेरो देश यति पछि छ। अरुको पुर्खाले दुख गरि सजायको देश देखेर र म मख्ख पर्नु हुन्न। मैले मेरो फुलबारी सजाउनु पर्छ।

संविधानको भाषा र अाकार

संविधानको भाषा र अाकारका सम्बन्धमा एमालेका वरिष्ठ नेता तथा संविधानसभा संवैधानिक समितिका सभापति माधवकुमार नेपालको संविधानको अाकारको कुरा चित्त बुझेन । संविधान लेखिनु अघि नै कति लामो वा छोटो भनेर कुरा गर्नु भनेको कुनै पनि विध्यार्थीले थेसिस लेख्नु अघि कति पेजको लेख्ने भने जस्तै हो । काम सकिनु अघि पेज तोकिनु भनेको गुणस्तरमा भन्दा पनि मात्रमा बढि जोड दिनु हो । कति लामो वा छोटो भन्दा पनि नयाँ संविधनमा देशमा अावस्यक पर्ने सम्पुर्ण नियम कानुनका कुरा जन्ताले बुझ्ने स्पष्ट र सरल भाषामा लेखिनु पऱ्यो । अाज भन्दा अघि नेपालमा बनेका संविधान कहिले पनि जन्ताले बुझ्ने भाषामा लेखियनन्, जस्ले गर्दा संविधानलाइ जहिले पनि शासकहरुले अाफुलाइ अनुकुल हुने तरिकाले ब्याख्या गरे । हामी कहाँ किन जहिले पनि घुमाउरो, दोहोरो अर्थलाग्ने भाषाको प्रयोग गरिन्छ ? केहि महिना अघि मधेसी समुहसँग गरियको बार्तामा पनि यस्तै भाषाको प्रयोग गरियो, फलस्वरुप अहिले देशमा फेरि थारु अान्दोलित छन् । अहिले बन्ने संविधानमा पनि यस्तै मनोमानी अर्थ लाग्ने भाषाको प्रयोग गरियो भने, त्यो कदापि जन्ताको संविधान हुन सक्दैन । नयाँ संविधान यस्तो होस कि सबै जन्ताले बुझुन, त्यस्को अाफै अर्थ लगाउन सकुन र त्यसलाइ कानुनी धर्मग्रन्थ संझेर सबैले अाफ्नो घरमा राखुन । यस्तो भयो भने मात्र संविधानलाइ अाफुखुसि अर्थ लगाउने परिपाटी पनि हराउछ र देशमा कानुनी राज्य भएको अाभाष जन्तालाइ हुन्छ । र अर्को कुरा के छ भने, नेपालमा हाल एक सय भन्दा बढि भाषाहरु बिभिन्न मातृभाषाको रुपमा बोलिन्छन । यस्तो संदर्भमा संविधान केवल नेपाली भाषामा मात्र तयार गरेर हुदैन, नेपालमा बोलिने अन्य मातृभाषाहरु लगाएत अंग्रेजीमा पनि सरकार कै मातहतमा संविधान निर्माण हुनु पऱ्यो । यस्तो हुन सकेमा शासकले संविधान अाफुखुसि वर्णन गरेमा त्यसलाइ नेपाली जन्ताले नेपाली सामाज र अावस्यक परे अन्तराष्टिय अदालतमा पुगेर पनि संविधानको मर्म अनुकुल वर्णन गर्ने छन् ।

Linguistic Survey of Nepal begins

A linguistic survey-the first of its kind-aimed at identifying, preserving and promoting the languages and dialects spoken in Nepal is formally started from the March, 2009. The survey, supported by National Planning Commission, will be carried out by the central department of linguistics at Tribhuvan University. The survey will identify different languages and dialects spoken in Nepal, ascertain the areas these languages are spoken and investigate on the script and writing tradition of the language, according to Dr. Yogendra Prasad Yadav, chief of the linguistics department, TU. Nepal is known for its cultural diversity with more than 100 languages spoken in various parts of the country.